جمع مذکر سالم

این نوع جمع با افزودن «ونَ» و «ینَ» به آخر مفرد مذکر عاقل (انسان) ساخته می شود.

مسلم← مسلمونَ، مسلمین

بنابراین«ونَ»  علامت جمع مذکر سالم در حالت رفع و درحالت نصب و جر«ینَ»است.

توجه کنید که نون در جمع مذکر سالم مفتوح است.

نکته

«ینَ» به شرطی علامت جمع مذکر سالم است که درصورت حذف این علامت، مفرد کلمه به دست آید بنابراین کلماتی مانند: قوانین، مضامین، شیاطین، مجانین، میادین جمع مکسر هستند نه جمع مذکر سالم.

نکته

جمع مونث سالم:

این جمع با افزودن«ات»به آخر مفرد بنا می شود.

برای ساختن جمع مونث سالم« ه » از مفرد آن، حذف می شود.

مسلمه ← مسلمات

جمع مونث سالم درحالت نصب به جای فتحه، کسره می گیرد.

نکته

کلماتی مانند:اصوات، اموات، اوقات، ابیات جمع مکسرهستندنه جمع مونث سالم. زیرا تاء آخر این کلمات جزء حروف اصلی آن ها است در حالی که تاء اخر در جمع مونث سالم زائد است. مفرد کلمات مذکور((صوت، میّت، وقت، بیت))است(درجمع مونث سالم اگر«ات» را از آخر کلمه حذف کنیم، باقیمانده به همراه « ه » مفرد همان کلمه میباشد)

نکته

جمع ُمکسّر:

جمعی است که از تغییر و درهم شکستن شکل مفرد کلمه ساخته می شود و هیچ یک از نشانه های جمع به آخر مفردش اضافه نمی شود. جمع مکسر قاعده ی قیاسی ندارد یعنی سماعی است.

امراه←نساء     ،       لیله ← لیالی

کَبیرِ ¬کِبار       ،    شابٌ ¬ شبان