عوامل موثر بر گزارش مشروط حسابرسی

در این تحقیق از یک سو، تاثیر متغیرهای اندازه­ی شرکت، نسبت جاری، نسبت بدهی به دارایی، نسبت حسابهای دریافتنی به دارایی بر گزارش مشروط حسابرسی و از سوی دیگر، رابطه­ی بین گزارش حسابرسی مشروط سال قبل و نوع موسسه­ی حسابرسی با گزارش مشروط حسابرسی سال مورد رسیدگی بررسی شده است. با بررسی گزارش های حسابرسی مشروط و مقبول شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های ۱۳۸۱، ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ ، اطلاعات ۱۴۴ شرکت به صورت تصادفی طبقه­یی گردآوری شده است.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها بر اساس رگرسیون لجستیک و آزمون استقلال کای دو حاکی از این است که از بین متغیرهای مورد بررسی، نسبت جاری و نسبت حسابهای دریافتنی به دارایی بر گزارش مشروط حسابرسی مؤثر بوده اند اما، نسبت  بدهی به دارایی و اندازه­ی شرکت تاثیری نداشته اند. همچنین، بین گزارش مشروط حسابرسی سال قبل و نوع   موسسه­ی حسابرسی با گزارش مشروط حسابرسی سال جاری رابطه­ی معناداری وجود دارد.

واژه­های کلیدی: گزارش مشروط حسابرسی، اندازه، نسبت جاری، نسبت بدهی به دارایی، نسبت حسابهای دریافتنی به دارایی.

۰۱ مقدمه

فلسفه­ی اصلی حسابرسی اعتبار بخشی به اطلاعات منعکس در صورتهای مالی است. زیرا، اطلاعات مزبور مبنای تصمیم گیری های گروه­­های مختلفی نظیر سهامداران، سرمایه گذاران بالقوه، کارگزاران، مدیران، مشاوران مالی، تحلیل گران، اعتبار دهندگان و دولت قرار می­گیرد. بنابراین، حسابرسی از دیدگاه کاربران مزبور به ویژه سهامداران، زمانی سودمند است که حسابرسان طی رسیدگی­های خود به بررسی و ارزیابی برقراری تداوم فعالیت، عاری بودن صورتهای مالی از اشتباه، تخلف، تقلب با اهمیت و اعمال غیر قانونی مؤثر بر فعالیت واحد مورد رسیدگی بپردازند و میزان موافقت خود را با رعایت موارد مزبور اعلام کنند. هر گاه میزان عدم رعایت به حد کافی مهم باشد، گزارش حسابرسی باید به صورت مشروط ارایه شود. اظهار نظر مشروط، مسئولیت حسابرسان را نسبت به مطلوبیت ارایه برخی از اجزای اطلاعات صورتهای مالی محدود می­کند. تحقیق­های تجربی در مورد اطلاعات گزارش حسابرسی و تاثیر متغیرهای مختلف بر آن از سال ۱۹۸۰ در آمریکا شروع شده است.   کیدا[۵] (۱۹۸۰) با بررسی گزارش های دارای شرط عدم تداوم فعالیت به این نتیجه رسید که حسابرسان با استفاده از نسبت­های مالی نظیر سود خالص به مجموع دارایی ها، حقوق صاحبان سهام به مجموع بدهی ها، نسبت جاری، فروش به مجموع دارایی ها و دارایی های آنی به مجموع داراییها، می­توانند وضعیت مالی نا­مناسب شرکت­ها را تشخیص دهند. آلتمن[۶] (۱۹۸۲) شرکتهای دارای گزارش مشروط حسابرسی را انتخاب کرده و وضعیت آنها را از نظر  ورشکستگی بررسی کرده و به این نتیجه رسید که گزارش های مشروط­ حسابرسی متغیر مهمی در پیش بینی ورشکستگی شرکتها است. لویتان و کونابلت[۷] (۱۹۸۴) نیز به این نتیجه رسیدند که با تجزیه و تحلیل نسبت­های مالی می­توان صدور گزارش غیر مقبول به دلیل عدم تداوم فعالیت شرکت را پیش بینی کرد. موچلر[۸] (۱۹۸۶) به این نتیجه رسید که بخش قابل ملاحظه­یی از شرط عدم تداوم فعالیت شرکت را  می­توان با استفاده از اطلاعات مالی مندرج در صورتهای مالی سالانه پیش بینی کرد