مالیات و انواع مالیات
انواع مالیاتها
مقدمه:
مقوله مالیات، به موازات امور دیوانی و محاسباتی، از زمان پیدایش دولتها، سابقه تاریخی دارد.
امروزه، هیچ واحد اقتصادی و موسسۀ انتفاعی و حتی غیرانتفاعی وجود ندارد که در امور روزمره با پرداخت مالیات و مسائل مالیاتی سرو کار نداشته باشد.
چنانکه حتی موسسات غیرانتفاعی یا غیرمشمول مالیات نیز، بدون استثناء با تکالیف کسر و پرداخت مالیات حقوق کارکنان، مالیات اجاره یا نقل و انتقال املاک و وسایط نقلیه، سر و کار روزانه دارند.
در یک عبارت کلی، دستگاه مالیاتی دولتها، اولیترین شریک سود مؤسسات تلقی میشود که حتی قبل از تقسیم سود بین شرکاء موسسه، سهم خود را مطالبه و دریافت میکند. بنابراین، دانش حسابداری و به تبع آن مسئولان امور مالی موسسات، بعنوان ابزار و عوامل نگهداری و تعیین سود و زیان موسسات اقتصادی، بدون تجهیز به دانش مالیاتی، قادر به محافظت حقوق کارفرمایان، در قبال این شریک همیشه حاضر و آماده برای استیفاء حق خود (مالیات) نخواهد بود.
موضوع مالیات در کشورهای پیشرفته صنعتی به اندازهای حیاتی و حائز اهمیت و حساسیت است که کارفرمایان، به دانش مالیاتی مسئولان مالی خود اکتفاء و اتکاء نکرده، و از خدمات تخصصی «حسابداران رسمی» و «مشاوران مالیاتی مجرب»، در کنار کادر مالی سازمان خود، بهرهگیری میکنند.
با طرح مقدمه فوق، در کشور ما، اکثر مدیران مؤسسات اقتصادی، جایگاه واقعی و حساس مدیران مالی و به تبع آن، نقش آنان در احقاق حقوق مالیاتی سازمان متبوع خود را، آنطور که باید نمی دانند. امروزه مدیران و مسئولان مالی کارآمد و در عین حال آشنا و مجهز به مقررات مالیاتی، ضابطان و حافظان حقوق موسسات انتفاعی در مناسبات خود با سایر نهادهای خصوصی و ارگانهای دولتی به حساب میآیند.
مالیات بر حسب تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) پرداختی است الزامی و بلاعوض. مالیات ممکن است به شخص، موسسه، دارایی و غیره تعلق گیرد. چنین تعریفی پرداختهای تامین اجتماعی را هم در بر میگیرد، حال آن که بر حسب مقررات و عرف مالیاتی ایران اصطلاح مالیات پرداختهای اخیر را شامل نمیگردد.
تعریف مالیات
به مثابه یک نوع هزینه اجتماعی است که آحاد یک ملت در راستای بهره وری از امکانات و منابع یک کشور موظفند آنرا پرداخت نمایند تا توانائیهای جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود.
مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیتهای اقتصادی است که نصیب دولت میگردد زیرا ابزار و امکانات دست یابی به درآمد و سودها را دولت فراهم ساختهاست.
انواع مالیاتها در ایران
۱- مالیاتهای مستقیم
اگر به طور مستقیم از دارائی درآمد افراد وصول و شامل مالیات بر دارائی مالیات بر درآمد میباشد.
الف: مالیات بر دارائی :
۱ – مالیات سالانه املاک
۲ – مالیات بر ارث
۳ – حق تمبر
۴ – مالیات بر درآمد اتفاقی
ب: مالیات بر درآمد:
۱ – مالیات بر درآمد اجاره املاک
۲ – مالیات بر درآمد کشاورزی
۳ – مالیات بر درآمد حقوق
۴ – مالیات بر درآمد مشاغل
۵ – مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
۶ – مالیات بر درآمد اتفاقی
۲ – مالیاتهای غیر مستقیم
مالیاتهای غیر مستقیم که بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده تحمیل میگردد بر دو نوع است :
الف : مالیات بر واردات
۱ – حقوق گمرکی
۲ -سود بازرگانی
۳ – ۳۰ ٪ از مبلغ اتومبیلهای وارداتی
۴ – ۱۵٪ حق ثبت
ب : مالیات بر مصرف و فروش
۱- مالیات بر فرآوردههای نفتی
۲ – مالیات تولید الکل طبی و صنعتی
۳ – مالیات نوشابههای غیر الکلی
۴ – مالیات فروش سیگار
۵ – مالیات اتومبیل
۶ – ۱۵٪ مالیات اتومبیلهای داخلی
۷ – مالیات فروش خاویار
۸ – مالیات حق اشتراک تلفن خودکار و خدمات بین الملل
۹ – مالیات ضبط صوت و تصویر
مالیات بر ارزش افزوده
قانون مالیات بر ارزش افزوده با اختیارات ناشی از ماده ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ۵۳ ماده و ۴۷ تبصره در تاریخ ۱۳۸۷/۲/۱۷ در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصویب شدهاست تا در مدت آزمایشی ۵ سال از تاریخ اول مهرماه ۱۳۸۷ به اجرا گذاشته شود.(این قانون جایگزین قانون تجمیع عوارض شده است )
توضیحات کامل در رابطه با یکی از انواع مالیاتها
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحلهای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید و توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ میشود. ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات-تولید-توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال مییابد تا نهایتاً توسط مصرفکننده نهایی پرداخت شود. مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که کلیه عرضهکنندگان کالاها و خدمات (مؤدیان این نظام مالیاتی) بایستی علاوه بر بهای کالا یا خدمت عرضهشده، بهصورت درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات، در زمان فروش از خریداران اخذ و بهصورت دورهای (فصلی) به سازمان امور مالیاتی کشور واریز کند.
هرگونه مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده در زمان خرید توسط مؤدیان اعم از واردکنندگان، تولیدکنندگان، توزیعکنندگان و صادرکنندگان که در این نظام مالیاتی بهعنوان عامل وصول و نه پرداختکننده مالیات محسوب میشوند و طلب ایشان از دولت محسوب شده و بهصورت فصلی با سازمان امور مالیاتی تسویه میشود. تسویه مطالبات مؤدیان بابت مالیاتهای پرداختی ایشان در زمان خرید، یا از طریق کسر از مطالبات دریافتی از خریداران و یا از طریق استرداد توسط سازمان امور مالیاتی کشور به ایشان صورت میپذیرد.