اسم های عربی
اسم ها به دو گروه تقسیم می شوند:
۱٫ مشتق
۲٫ جامد
۱ – مشتق اسمی است کهاز کلمه دیگری گرفته شود مانند : کاتب ، مکتوب، مکتب و مکتبه که از کَتَبَ گرفتهشده اند.
۲ – جامد اسمی است که از کلمه دیگری گرفته نمی شود . مانند :قلم ،دفتر ، طلا ، سقف
جامد
اسم جامد خود دو گونه است:۱)مصدری ۲) غیر مصدری
الف) جامدمصدری: اسمی است که دلالت بر انجام کار دارد اما بدون داشتن زمان و بتوان از آن مشتق ساخت. مانند: قتل،نصر ،اجتهاد،
ب) غیر مصدری: اسمی است که نتوان از آن مشتق ساخت. مانند: قَلَم- رَجُل- جِدار.
توضیح: مصادر افعال مجرد, سماعی هستند و اوزان مختلف و متعدد دارند مانند:
جلوس – نصر –
اما مصادر افعال ثلاثی مزید, قیاسی هستند و وزن معینی دارند (بابهای مزید)
مشتق.
تعریف: اسم مشتق اسمی است که ریشه فعلی دارد و از کلمه دیگری گرفته شده است و غالباً دارای معنی وصفی میباشد.
مشتقات هشت دسته هستند:
۱- اسم فاعل: اسمی که بر انجام دهنده فعل یا دارنده حالتی دلالت دارد. و معمولاً با صفت فاعلی فارسی مطابقت می کند. مانند:عالِم،مُسلِم،قاتل،مُجاهِد
۲-اسم مفعول: اسمی است که بر کسی یا چیزی که فعل بر آن تحقق یافته و یا بر حالت انجام شده یا واقع گشته دلالت می کند.مانند:معلوم،مقتول،مُنجَمَد،محمود
– طرز ساخت اسم فاعل و اسم مفعول:
باید توجه داشت که اسم فاعل و اسم مفعول درثلاثی مجرد به گونه ای، و در غیر ثلاثی مجرد به گونه ای دیگر ساخته می شود. به این ترتیب که اسم فاعل در ثلاثی مجرد بر وزن (فاعِل) و اسم مفعول بر وزن (مَفْعول) می آید مانند: کاتِب و مَکْتُوب (از ریشه کَتَبَ).
اما در غیر ثلاثی مجرد از فعل مضارع ساخته می شود بدین ترتیب که به جای حرف مضارعه, میم مضموم قرار می دهیم و حرف پیش از آخر را در اسم فاعل (مکسور) و در اسم مفعول (مفتوح) می نمائیم. مانند: مُکَبِّر (اسم فاعل)- مُکَبَّر (اسم مفعول) از یُکَبِّرُ (فعل مضارع ثلاثی مزید)
مُستَغفِر(اسم فاعل) – مُستَغفَر (اسم مفعول)
۳-اسم زمان: اسمی است که بر زمان وقوع فعل دلالت دارد.
۴-اسم مکان: اسمی است که بر مکان وقوع فعل دلالت دارد.
– طرز ساخت اسم زمان واسم مکان:
برای ساختن اسم زمان و مکان در ثلاثی مجرد, ریشه فعلی را بر وزن (مَفَْعَل) یا (مَفْعِل) می بریم ،مانند: مَکْتَب – مَسْجِد – مَذْهَب. و در غیر ثلاثی مجرد, اسم زمان و مکان بر وزن اسم مفعول (ثلاثی مزید) ساخته می شود. مانند : مُستَخرَج،مُنجَمَد
نکته: چون در غیر ثلاثی مجرد, اسم مفعول و اسم زمان و اسم مکان یک وزن دارند, راه تشخیض این سه کلمه از همدیگر از طریق معنی آنها در جمله می با شد.
نکته: باید توجه داشت که در ساخت اسم زمان و مکان, هرگاه حرکت عین الفعل مضارع, فتحه یا ضمه باشد بر وزن (مَفْعَل) و هرگاه حرکت عین الفعل مضارع کسره باشد بر وزن (مَفْعِل) می آید مانند: یَدخُلُ (مَدخَل )یجلِسُ(مَجلِس)یَکتُبُ(مَکتَب)
نکته:برخی از واژه های اسم زمان و مکان در عین حالیکه از افعالی ساخته شده اند که عین الفعل مضارع آنها مضموم است, استثناءً بر وزن (مَفْعِل) آمده اند. مانند: مَشْرِق (از: شَرَقَ – یَشْرُقُ) یا مَغْرِب ( از: غَرُبَ – یَغْرُبُ).
۵-صفت مشبهه: اسمی است که بر دارنده صفتی دائمی و پایدار (نه موقت و زودگذر) دلالت می کند و معمولاً با صفت مطلق فارسی مطابقت دارد.
-طرز ساخت صفت مشبهه:
صفت مشبهه دارای اوزان متعددی است که مشهورترین آنها عبارتند از: فعیل – فَعِل
۶-اسم مبالغه: اسمی است که بر دارنده صفتی به مقدار زیاد و بیش از حد دلالت می کند.
– طرز ساخت اسم مبالغه: اسم مبالغه نیز دارای اوزان متعددی است که معروفترین آنها عبارتند از: فعّال، فعّاله ، فعول مانند :صبّار،لوّامه ، شَکور
تجارت الکترونیکی در جهان امروز